Trotse student-engineers tonen robot voor onderhoud bovenleidingen

Vlak voor de demonstratie leggen de studenten nog een laatste hand aan de robot, die bovenop een steiger staat en daar een rijdraad omklemt. Het is de bedoeling dat de robot straks voor een delegatie uit de spoorwereld laat zien waarvoor het gebouwd is: het monteren van de klemmen die de rijdraad en de draagkabels aan elkaar verbinden.

“Wat er gebeurt, is dat een menselijke monteur de rijdraadklem aan de robot geeft”, vertelt Olivier Hoogendorp, werktuigbouwkundige en projectleider van het gezelschap, “waarna de robot er zelf achterkomt waar de klem exact moet komen te staan en hem daar dan ook monteert.” Normaal gesproken moeten monteurs deze klemmen zelf neerzetten en vastdraaien – werk dat vanwege de herhaling ergonomisch gezien niet ideaal is.

Studenten en bedrijven bij elkaar brengen

De projectgroep van RoboHouse bestaat uit studenten van verschillende studies aan de TU Delft, die de robot ontwikkelden als opdracht in de minor Robotics bij RoboHouse, een fieldlab van de TU Delft. Het eerste prototype werkte helaas nog niet helemaal naar tevredenheid, maar was wel dermate veelbelovend dat de studenten naast hun studie een baan aangeboden kregen bij RoboHouse. Zo konden ze het prototype verder ontwikkelen in opdracht van Strukton Rail.

Ties van Bruinessen, directeur van RoboHouse, straalt als hij ziet hoe de jongens hun uitvinding gereedmaken voor de demonstratie. “Kijk, dit is waar we het voor doen”, zegt hij. “Ons doel is om bedrijven naar de wetenschap te brengen, en studenten naar bedrijven. Dan is het supertof dat die jonge gasten die uit de techniek komen en eigenlijk nog niets met het spoor hebben, hier nu op het spoor staan met hun nieuwe technologie.”

Tjark de Vries: Deze energie hebben wij nodig’

Ook Tjark de Vries, directievoorzitter van Strukton Rail Nederland, is aanwezig bij de demonstratie. Volgens hem zijn initiatieven als deze van groot belang voor de toekomst van de sector. “Ik ben trots op de innovatie en op de mannen van de TU Delft, van RoboHouse en op de Strukton-collega’s die dit voor elkaar hebben gekregen”, reageert hij.

“De komende jaren komt er heel veel bovenleidingwerk aan in Nederland. Maar vakmensen zijn schaars, en daarom zoeken we naar oplossingen en robotisering. Maar dat is niet gemakkelijk. De bewegingen die een mens kan maken even verplaatsen naar een machine… Dat kost heel veel denkwerk.”

Voor Tjark zijn samenwerkingen met studenten dan ook een uitgelezen kans om stappen vooruit te zetten op dit vlak. “Ze hebben zo ongelofelijk veel energie en creativiteit, en een frisse blik op technologie! Dat hebben we als bedrijf wel nodig, om soms ook een beetje uit onze oude denkpatronen te komen. Als je kijkt wat hier nu staat, aan software-engineering en industrieel ontwerp… Dat soort disciplines hebben wij niet eens in huis. Dus die combinatie met wetenschappelijke instanties heb je als bedrijf nodig.”

De sector mag best wat ‘sexyer’

De robot is bijna gereed voor de demonstratie. Er worden nog wat laatste aanpassingen gedaan die nodig zijn omdat het prototype naar een andere omgeving is verplaatst: van de werkplaats naar een verrijdbare steiger onder een bovenleiding. Even verderop blikken intussen twee heren van Strukton terug op het project. Het zijn Ben Kosse (businessline manager bovenleidingen, draagconstructies en voedingen) en Eddy Emck (projectleider en technisch specialist).

Emck heeft de jongens uit Delft het afgelopen jaar vanuit Strukton begeleid. Hij is groot fan van de samenwerking met studenten en denkt dat het een goede manier is om technici te binden aan het spoorbouwbedrijf. “Als je als sector of als bedrijf relevant wil blijven, moet je zorgen dat je opvalt bij studenten”, zegt hij. “Er is steeds meer verbinding tussen de scholen en de industrie. En daarin spelen wij ook heel graag een rol. Vooral door hands-on met de mannen aan de slag te gaan, en te laten zien wat een mooie sector het is om in te werken.”

“We hebben nog een hele slag te maken in onze bekendheid”, vindt zijn collega Kosse. “Er zijn sectoren die een stuk sexyer zijn en meer opvallen. Het werk in railinfra gebeurt vaak op de achtergrond, maar het is fantastisch.” Toch mag de sector nog best wat aantrekkelijker worden voor nieuwe werknemers, denkt Eddy. En innovaties zoals de klemmenrobot zijn volgens hem een goede manier om dat te doen. “De jeugd denkt over die klemmen: wat een onzin, waarom moet ik dat met de hand doen? Dat is bijna niet meer uit te leggen. Dat is een reden waarom we vooruit moeten denken.”

Klaar voor de start

Het is zover: de robot is gereed voor de demonstratie. Hoewel er nog best wat werk voor nodig was om de machine te laten wennen aan de nieuwe omgeving, komt hij in beweging en zet hij een klem met een harde ‘klik’ vast op de rijdraad. Er is proof-of-concept! De toeschouwers bekijken het stuk techniek met interesse en stellen vragen over de werking. Zo komen op deze railsteiger in Amersfoort de spoorsector en wetenschap bijeen rondom een onderwerp dat hen verbindt: mooie techniek.

Hoe vinden de studenten het in de spoorsector?

Koen – computer scientist: “Dit is een fantastische manier om ervaring op te doen. Ik durf niet te zeggen dat ik de spoorsector nu goed ken, want er gebeurt hier heel veel. Als je de trein neemt, heb je normaal niet door wat er allemaal bij komt kijken. Maar het is behoorlijk interessant spul. Ik vind het best mooi ontworpen allemaal, en het werkt over het algemeen goed, als je het goed onderhoudt. Wat ik na mijn master ga doen weet ik nog niet, maar ik heb een goede ervaring gehad in de spoorsector, dus ik sluit die zeker niet uit.”

Lennert – elektrotechnicus: “Het was leuk om hier als student aan te werken, want ik had nog nooit op deze manier iets neergezet. Zeker omdat ik vanuit de elektrotechniek vooral bezig ben met dingen die niet bewegen, en nu opeens aan een robot werk die een fysieke taak uitvoert. Het is gewoon een lekker mechanische robot, heerlijk. Dat vind ik ook leuk aan de spoorsector. Het is pure mechanica. Vooral het samenkomen van de netwerken en systemen die alles robuust en veilig moeten houden… Dat is heel interessant.”

Thijs – industrial designer: “Ik houd me bezig met het raakvlak tussen mensen en robots, dus ik heb samen met een bekende engineer gezeten, om te kijken of het apparaat veilig is voor de vingers, bijvoorbeeld. Ik vond werken in het spoor best vet. En ik ben erachter gekomen hoe ingewikkeld het eigenlijk is. Het is niet zomaar even kabels ophangen. En het is anders dan wat ik hiervoor al kende, want mijn studie is niet super mechanisch. Ik vind het om die reden ook nog moeilijk om in te schatten of er voor mij leuk werk is in de spoorwereld. Maar als ik mijn eigen hoekje kan vinden… wie weet!”

Bronvermelding: artikel gepubliceerd met toestemming van SpoorPro. Tekst en foto’s: Alexander Molendijk.