Circulair denken op het spoor

Hergebruik van bovenbouwmaterialen gebeurt in een samenwerking tussen Strukton Rail en voestalpine Track Solutions Netherlands B.V. (voestalpine). Dat de partijen samenwerken is niet nieuw: zij zijn al jaren partners voor productgroepen en logistiek. De nadruk op circulair materiaalgebruik is dat wel. De samenwerking is dan ook door beide directies bekrachtigd, om de commitment die er in beide organisaties is te onderstrepen.

Er zijn meerdere redenen waarom hergebruik juist nu samen opgepakt wordt. “Wereldwijd zien we dat de voorraden van grondstoffen worden uitgeput. Er ontstaat schaarste en daardoor stijgen ook de prijzen”, zegt Martijn van de Water, Teamleider Inkoop Projecten bij Strukton Rail Nederland. “Tegelijkertijd zien we dat onze belangrijkste klant ProRail een strategie heeft gelanceerd om de transitie van lineair aanbestede railinfraprojecten naar circulair aanbestede railinfraprojecten vorm te kunnen geven. Binnen deze strategie wordt hergebruik van materialen gezien als een oplossing waarmee op korte termijn grote stappen in de transitie kunnen worden gezet. Strukton Rail en voestalpine willen uiteraard hieraan bijdragen.”

Concreet plan

De twee partijen gingen in gesprek over hoe zij elkaar in deze transitie zouden kunnen ondersteunen. Dankzij de jarenlange ervaring samen, ligt er een sterke basis van vertrouwen. Ook heeft voestalpine gedegen kennis van de markt en de specifieke regelgeving. “We gingen samen aan de slag met concrete plannen voor hergebruik van materialen bij spoorvernieuwing”, zegt Herbert Bokkers, Key Account Manager bij voestalpine Track Solutions Netherlands. “Materialen opnieuw gebruiken bespaart grondstoffen, dat spreekt voor zich. Maar het levert tegelijkertijd ook een besparing op in energie – er hoeft immers niet tot beperkt nieuw geproduceerd te worden. Dat samen zorgt voor een reductie in de uitstoot van schadelijke stoffen zoals stikstof en CO2.”

Er werd besloten om met die materialen te beginnen die zich het beste voor hergebruik lenen en waarmee de meeste CO2-reductie kon worden gerealiseerd. “Dat zijn spoorstaven, betonnen dwarsliggers en wissels”, legt Martijn uit. “De procedure is als volgt: voestalpine voert voor de spoorvernieuwing een schouw uit om te bepalen welke materialen wel en niet voor hergebruik in aanmerking komen. Onze collega’s in de uitvoering verwijderen die vervolgens zo zorgvuldig mogelijk uit de baan. Daarna worden de materialen afgevoerd naar voestalpine om gerefurbished (opnieuw gebruikt) te worden en in het spoor te worden toegepast.” Op de webshop die voestalpine heeft opgezet (Railpro Hergebruik) zijn de bruikbare materialen zichtbaar. Herbert: “De site is nog in ontwikkeling maar binnenkort kan iedereen bij Strukton Rail real-time de voorraad van materialen zien. Dat is handig als er een behoefte is aan bruikbare materialen en als er voor nieuwe projecten prijsberekeningen moeten worden gemaakt.”

Veiligheid voorop

Er worden strikte eisen gesteld aan materialen die voor hergebruik in aanmerking komen. “ProRail heeft een strenge richtlijn hiervoor opgesteld”, legt Herbert uit. “Veiligheid is natuurlijk leidend. Materialen die hieraan niet voldoen, kunnen mogelijk nog wel gebruikt worden voor industriegebieden, private sporen of als grondstof dienen voor andere doeleinden.”

Nieuwe werkwijze

Materialen die voor hergebruik in aanmerking komen, moeten zorgvuldig uit het spoor worden verwijderd. Dat vraagt om een andere aanpak. “Werken moeten natuurlijk altijd binnen een korte tijdspanne worden uitgevoerd. Er is bijvoorbeeld meer tijd nodig om een wissel zo compleet mogelijk te verwijderen voor hergebruik”, licht Martijn toe. “Daarom is het van groot belang om van tevoren in kaart te brengen welke materialen hiervoor in aanmerking komen, zodat er tijd kan worden ingebouwd in de planning. We moeten hier echt met z’n allen aan wennen en werken. Onze samenwerking richt zich nu op hergebruik van spoorstaven, betondwarsliggers, wissels en wisseldelen maar zal zich de komende tijd mogelijk gaan uitbreiden naar andere gebieden. Dit is pas het begin.”

Toekomstbestendige organisatie

Het is belangrijk om die extra moeite te doen. De voordelen kunnen namelijk groot zijn. Martijn: “Betonnen dwarsliggers zijn een goed voorbeeld. Er zijn ongeveer 11 miljoen stuks in het spoor geplaatst, waarvan een groot deel voor hergebruik in aanmerking komt. Dat scheelt behoorlijk in materiaalkosten, maar ook aanzienlijk in CO2-uitstoot. Bij de productie van beton wordt namelijk relatief veel CO2 uitgestoten.”